Cờ nước Anh treo một cách buồn bã trong sân trước của tòa đại sứ Anh Quốc. Nơi cửa ra vào, hai cảnh sát viên Nga xét giấy thông hành của Barley mặc một cái áo mưa màu hạt dẻ, dầm dề nước mưa.
- Ôi, thời tiết khắc nghiệt thật!- Một phụ nữ mặc váy kiểu Xcốtlen thật đẹp kêu lên. Cô ta đứng đợi Barley trong tiền sảnh - Chào ông. Tôi là Felicity. Và thưa ông ... Ông đúng là người tôi đang đợi, phải không? Thưa ông Blair, ông tùy viên kinh tế đang chờ ông.
- Tôi tưởng phòng kinh tế ở lầu bên kia.
- Không, bên đó là phòng thương mại.
Barley đi theo cái váy phấp phới của cô ta trong cầu thang. Ông tùy viên kinh tế, người Xcốtlen, tên là Craig.
- Ông Blair! Ông có mạnh khỏe không? Mời ông ngồi. Ông dùng trà hay cà phê?
Craig lấy cái áo mưa của Blair, treo lên một cái giá. Trên bàn giấy của ông ta có treo ảnh của Nữ hoàng mặc đồ cưỡi ngựa. Felicity đem đến nước trà và bánh quy. Craig nói chuyện một cách hăng hái như thể ông muốn gấp rút nói cho ông những tin tức mà ông đang nắm giữ
- Tôi nghe nói mấy tên găngxtơ ở cơ quan VAAP đã làm trở ngại công việc của ông . Ọng đã biết họ muốn gì hay không muốn gì chưa? Ông đã đạt được điều gì chưa, hay họ còn làm khó dễ, để buộc ông phải làm theo ý họ? Ở đây người ta rất quan liêu, thích làm oai, làm phách. Rất ít khi người ta đạt được một sự giao dịch đích thực. Lợi nhuận là một khái niệm mà họ không hề biết đến cũng như sự nhanh chóng trong công việc. Tất cả đều tiến triển chậm như rùa bò. Một sự trì trệ nan y cộng thêm những dự định không tưởng. Làm sao họ có thể thoát khỏi vòng khó khăn với một nền kinh tế căn cứ trên sự trì trệ, lối sống tập đoàn và nạn thất nghiệp được che dấu? Câu trả lời: Họ không thoát khỏi vòng khó khăn được. Hỏi: Khi nào họ quyết định thoát khỏi vòng khó khăn? Câu trả lời: Chỉ có Trời mới biết!
- Tôi cám ơn ông đã nói cho tôi biết ý kiến về công việc của tôi ởn đây- Barlay nói - Cái điều rủi ro mà người ta phải ganh chịu trong cái nghề của tôi là thấy mình bị cắt các nguồn trợ cấp. Ông có bằng lòng cho tôi giới thiệu ông một chút với tất cả mọi người ở đây hay không? Nếu không, người ta sẽ không bao giờ tha thứ cho tôi tại Bộ Tư Pháp.
Với một cái gật đầu ra hiệu, Craig kéo Barley đi dọc theo một hành lang dài, đến tận một cánh cửa sắt. Cửa mở ra và đóng lại sau khi hai người đã vào bên trong.
" Craig là liên lạc của ông", Ned đã nói với Barley như vậy.
* * *
Mới đầu, Barley có cảm giác như đang ở trong một phòng giam kín tối mò, rồi nghĩ rằng đó là một phòng tắm hơi, vì chỉ có một chút ánh sáng, nơi một góc sàn, và trong không khí có phảng phất mùi nhựa thơm, cảm thấy có một sự chòng chành dưới chân mình, ông nghĩ rằng phòng tắm hơi đưọc cất trên cột trụ nhà sàn.
Barley ngồi rất cẩn thận trên một cái ghế, và nhìn thấy có hai bóng đêm ở phía sau một cái bàn. Bên trên cái bóng thứ nhất có treo một bức ảnh vẽ một hiệp sĩ cầm kích trực trước cầu Luân Đôn. Bên trên cái bóng thứ hai là hồ Windermere trải rộng đìu hiu dưới ánh tà dương.
- Chào ông Barley, ông giỏi lắm! - Có tiếng một người Anh kêu lên mạnh mẽ giống như tiếng của Ned. Tôi tên là Paddy, nhưng tên thật của tôi là Patrick và đây là Cy, đồng nghiệp người Mỹ của tôi.
- Chào ông Barley - Cy nói.
- Chúng tôi chỉ là những nhân viên tạp vụ ở đây - Paddy nói- Công việc chín của chúng tôi là mang đến thuốc hút và thức ăn nóng. Ned gửi lời thăm hỏi ông, và Clive cũng thế. Nếu họ đã không mệt nhừ, thì họ sẽ đến đây chia sẻ những lo âu phiền muộn với chúng ta rồi. Đó là những mối nguy hiểm của nghề nghiệp. Điều đó có thể đến với tất cả chúng ta - Tôi được giao nhiệm vụ hỏi ông tiếp tục muốn theo đuổi cuộc phiêu liêu không? - Paddy nói nhứ thể đây là một trò đùa - Nhưng nếu ông muốn rời thuyền, đó là quyền của ông, và sẽ không có oán trách gì nhau đâu. Ông muốn bỏ cuộc hay muốn ở lại?
- Zapadny sẽ giết tôi mất! - Barley nói.
- Vì sao?
- Tôi là khách của ông ta. Ông ta trả tiền chi phí cho tôi và ông ta vạch chương trình cho tôi. Tôi sẽ ăn nói với ông ta thế nào đây? Dù sao đi nữa tôi cũng không thể chuồn lẹ như thế này được. bái bai, tôi đi Leningrad ! Ông ta sẽ nghĩ rằng tôi điên điên tàng tàng.
- Ông nói chắc chắn là đi Leningrad? Chứ không phải đi Luân Đôn sao?
- Tôi phải nói chuyện với ông ta - Barley nói như thể đó là một lý do đầy đủ.
- Với Zapadny?
- Không, với Goethe. Nhất thiết tôi phải nói chuyện với ông ấy. Tôi sẽ không lừa dối ông ta.
- Nhưng có sao đâu. Ned muốn một sự họp tác, chứ không phải một cái bẫy sập.
- Chúng tôi chúng thế - Cy khẳng định.
- Tôi không muốn dùng mưu mô quỷ quyệt với ông ta, tôi sẽ nói chuyện một cách hết sức thành thật, hoặc là sẽ không nói gì hết.
- Đó đúng là điều Ned mong muốn, Paddy nói quả quyết. Chúng tôi muốn cho Geothe tất cả những gì ông ta muốn.
- Chúng tôi cũng thế - Cy nhấn mạnh thêm.
- Potomac Boston đang hợp tác với ông. Người phụ trách công việc xuất bản là ông Henziger. Phải không?
- J.P Henziger - Barley đáp.
- Ông biết ông ta?
- Chỉ biết tên trong hợp đồng mà thôi.
- Đó là những gì ông biết về ông ta?
- Chúng tôi nói chuyện với nhau vài lần bằng điện thoại. Ned cho rằng để người ta nghe chúng tôi nói chuyện với nhau trên đường dây xuyên từ Đại Tây Dưong là một điều tốt.
- Nhưng ông không hình dung được ông ta là người như thế nào, phải không? - Paddy hỏi với cái lối của ông ta là buộc người đối thoại trả lời một cách thật rõ ràng, minh xác.
- Tôi chỉ biết tên của ông ta, biết ông ta có một tài khoản vững vàng trong nhà băng, ông ta có văn phòng ỏ Boston, và biết giọng nói của ông ta ở đầu kia đường dây. Tất cả chỉ có thế.
- Và ở đây, trong lúc ông nói chuyện với những người khác, thí dụ Zapadny, ông đã không tả J.P henziger như một thứ quái vật chứ? Ông đã không hóa trang cho ông ta với một bộ râu giả, một cái chân giả chứ?
Barley suy nghĩ một lát, nhưng hình như thật sự không hiểu câu hỏi.
- Không? - Paddy cố hỏi cho bằng được.
- Không. Barley lắc đầu đáp.
- Nếu thế thì, đây là sự dàn cảnh: ông J.P. Henziger, nhà xuất bản Potomac Boston, trẻ trung năng nổ, nhiều tham vọng, nhân dịp đi du lịch Châu Âu với vợ ông ta. Hai vợ chồng đã đến Helsinki (3) ở tại khách sạn Marski. Ông biết khách sạn Marski?
- Tôi đã có uống rượu ở đó - Barley thú nhận với vẻ ngượng ngập.
- Và với tính hân hoan của người Mỹ, ông bà Heiziger chợt có ý nghĩ làm một chuyến tham quan chớp nhoáng tại Leningrad. Cy, bây giờ đến lượt ông.
Cy mỉm cười, nói:
- Hai ông bà Henziger sẽ tham quan Leningrad ba ngày, có hướng dẫn viên đi theo. Họ sẽ có hộ chiếu nhập cảnh tại biên giới Phần Lan, cùng người hướng dẫn, xe ca và đám người đi theo. Họ là những người rất giản dị, và chân thật. Đây là lần đầu tiên họ đến Liên Xô. Chính sách Glasnost (4) là một sự mới lạ lớn đối với nhà xuất bản của họ ỏ Boston. Henziger đã xuất tiền đầu tư vào nhà xuất bản củ aông. Biết ông ở Matxcơva đang tiêu xài số tiền ấy, ông ta yêu cầu ông ngừng lại mọi công việc, đến gặp ông ta tại Leningrad để xách vali cho ông ta và báo cáo công việc của ông ở đây đã đến đâu rồi. Đó là lối làm việc thông thường của một nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư ấy lại là một nhà triệu phú. Ông có điều gì bắt bẻ? Có điều gì không vừa ý, cứ cho biết .
- Không, không. Tôi phải vừa ý tất cả, nếu các ôngt đã vừa ý.
- Tốt. Vào lúc một giờ sáng nay, giờ Luân Đôn. J.P gọi cho văn phòng ông tại Luân Đôn, từ khách sạn Marski, nhưng ông đang ở nơi thiết bị tự động nối với máy nói, và J.P không nói với thiết bị ấy. Thế là ông ta gửi cho ông một télex, nhờ Zapadny ở VAAP chuyển, và bản sao cho Cragi ở sứ quán Anh quốc tại Matxcơva. Trong télex ấy, ông ta yêu cầu ông gặp ông ta tại khách sạn Evropeiskaia ở Leningrad.
Zapadny sẽ phản đối, làm ầm lên. Nhưng vì J.P là người chi tiền cho ông, chúng tôi biết chắc Zapadny sẽ phải chịu nhượng bộ trước những điều bắt buộc của hợp đồng. Hợp lý không?
- Hợp lý - Barley thừa nhận.
Padny nói tiếp đoạn sau của sự dàn cảnh:
- nếu có một chút lý trí; Zapadny sẽ có thể giúp ông đổi hộ chiếu. nếu không, Wicklow lập tức chạy tới OVIR, ở đó người ta sẽ đổi cho ngay.
- J.P Henziger là người của họ - Cy giải thích - Ông ta là sĩ quan hạng ưu. Bà vợ ông ta cũng thế.
Cy ngừng lại ngay, vì Barley chỉ tay vào ngực Paddy, như một trọng tài vừa thấy được một lỗi.
- Khoan! Dù hai vợ chồng ông ta là sĩ quan ưu hạng đi nữa, thử hỏi họ làm được trò trống gì, nếu cứ lượn quanh Leningrad suốt ngày với chương trình tham quan có hướng dẫn viên.
Paddy nói:
- Cy, hãy giải thích cho Barley rõ đi.
- Ngay sau khi đến khách sạnEvropeiskaia tối thứ năm, bà Henziger đột ngột đau bụng. Đó là điều thường xảy ra. Lý do: vì có sự thay đổi thức ăn ... Và ông J.P không có lòng dạ nào đi tham quan thành phố để bà vợ xinh đẹp của ông ta ở nhà một mình với bệnh tiêu chảy.
Paddy đưa đèn tới gần bản đồ thành phố Leningrad. Ba địa chỉ do Katia cho, được vòng lại bằng bút chì đó.
* * *
Barley gọi điện cho Katia:
- Chào bà . Tối hôm qua bà về đến nhà có vất vả lắm không? Trong tàu điện ngầm, người ta có chen lấn, xô đẩy nhau nhiều lắm không?
- Không.
- Tốt. Tôi hỏ để được yên tâm. Và để cám ơn bà về buổi họp rất bổ ích tối hôm qua.
- Tôi cũng xin cám ơn ông.
- Tôi hy vọng rằng chúng ta sẽ có dịp gặp lại nhau. Nhưng phiền một nỗi là tôi phải đi Leningrad.
Im lặng kéo dài.
- Thế thì ông phải ngồi xuống.
Barley tự hỏi trong hai người, người nào đã đột ngột đã trở thanéh điên khùng.
- Vì sao?
- Đó là tục lệ ở đây. Khi người ta chuẩn bị đi đâu xa, người ta bắt đầu ngồi xuống. Ông đã ngồi xuống chưa?
Barley nhận thấy giọng nói của nàng vui vẻ, làm cho ông tràn trề hạnh phúc.
- Sự thật, tôi đang nằm dài trên giường. Như thế đủ chưa?
- Tôi không biết nữa. Thông thường người ta phải ngồi trên hành lý hay trên một cái ghế, thở dài một cái và làm dấu thánh giá. Nhưng tôi tưởng tưọng rằng nếu nằm dài trên giưòng, thì hiệu quả cũng sẻ như ngồi trên hành lý thôi.
- Đúng như thế.
- Sau Leningrad, ông sẽ trở lại Matxcơva chứ?
- Lần này thì không. Tôi tin rằng chúng tôi sẽ đáp máy bay để trở về trường.
- Về trường nào?
- Về nước Anh ... Một trong những cách nói đùa kỳ cục của tôi đấy mà!
- Nhưng thật sự nó có ý nghĩa như thế nào?
- Những sự ràng buộc, sự thiếu chín chắn, sự dốt nát ...
- Ông có nhiều sự ràng buộc sao?
- Hàng tấn. Nhưng tôi đã học được cách chọn lựa. Ngày hôm qua tôi đã thành công nói được một tiếng "không ". Và tôi đã làm cho tất cả mọi người phải ngạc nhiên.
- Vì sao ông đã phải nói "không ". Vì sao nói "có ". Có thể họ còn ngạc nhiên hơn thế nữa đấy!
- Có thể lắm. Đó là màn kịch tối hôm qua, phải không? Tôi đã không nói được về tôi. Chúng tôi đã nói về bà, về các nhà thơ lớn xưa và nay, về ông Gorbatchev, về nghề xuất bản, nhưng người ta đã để ra một bên điều cốt yếu: đó là tôi. Tôi sẻ phải đi một chuyến nữa chỉ để làm cho bà bực mình về vấn đề đó.
- Tôi chắc ông sẽ không làm cho tôi bực mình đâu.
- Tôi có thể đem đến cho bà những gì nào?
- Xin lỗi.
- Trong chuyến đi sắp tới của tôi. Bà không bảo tôi đem đến cho bà những thứ mà bà cần sao? Một cái bàn chải điện chẳng hạn? Những cái que uốn tóc? Hoặc những tác phẩm khác của Jane Austen?
Một sự im lặng kéo dài đầy thú vị.
- Barley, tôi chúc ông lên đường bình an.
* * *
Trong bữa tiệc trưa cuối cùng của Barley với Zapadny, khách tham dự là những người thích đùa giỡn một cách vui nhộn. Họ gồm có mười bốn người, trong một phòng ăn rộng lớn tại lầu của một khách sạn mới xây cất chưa xong. Không có gì để uống cả.
Zapadny tỏ vẻ bất bình:
- Barley, ông biết không? Người ta đã tổ chức một cuộc tiếp tân lớn để biểu dương ông. Vassíli sẽ mang tới toàn bộ nhạc khí của anh ta, và một người bạn đích thân sản xuất rượu đã hứa sẽ mang đến cho chúng ta sáu chai. Sẽ có những họa sĩ và những nhà văn đến tham dự. Tất cả những món cần thiết cho một cuộc chơi bời mà người ta nhớ mãi không quên. Hãy bảo thằng cha khốn khiếp của nhà xuất bản Potomac Boston cút đi. Ở đây người ta không thích thấy ông nghiêm chỉnh đến thế.
- Alik, các tay triệu phú của chúng tôi ngang hàng với các nhà chức trách của ông. Nếu đối đãi với họ một cách khinh rẻ, thì chỉ thiệt hại và nguy hiểm cho chính mình . Như ông đó.
Zapadny mỉm cười.
- Người ta tưởng ông đã say đắm một trong những giai nhân lừng danh của chúng tôi ở Matxcơva chứ. Nàng Katia mỹ miều không thuyết phục nổi ông ở lại sao?
- Katia nào? Barley hỏi và tưởng trần nhà đổ ụp xuống đầu mình. Ông thấy tất cả mọi người thì thầm với nhau một cách rất vui thích.
Zapadny nói với vẻ thích thú ranh mãnh:
- Barley, người ta đang ở Matxcơva. Không có điều gì xảy ra mà người ta không biết. Giới trí thức là một thế giới thu nhỏ. Không ai có thể ăn tối với Katia Orlova trong một quán ăn thân mật và mỹ lệ mà ít nhất mười lăm người trong nhóm chúng tôi không biết tin ngay vào sáng hôm sau.
- Chỉ là một bữa ăn để bàn tán công việc mà thôi.
- Thế thì vì sao ông đã không mời Wicklow cùng đi để cùng bàn bạc công việc?
- Anh ta còn quá trẻ tuổi - Barley đáp và câu nói ấy làm cho mọi người phá lên cười một cách thích thú.
* * *
Chuyến tàu đêm đi Leningrad rời Matxcơva vài phút trước nửa đêm. Trong một phòng gồm bốn giường nằm, Wicklow và Barley đã lấy hai giường dưới, nhưng một bà mập tóc hung yêu cầu Barley đổi giường với bà ta. Giường thứ tư là của một ông rất kín đáo, có vẻ là nhà giàu, nói tiếng Anh rất điêu luyện và có vẻ buồn rầu. Đến cả cái nón đội trên đầu, bà tóc hung cũng không chịu cất đi trước khi ba người đàn ông đi ra ngoài hành lang. Một lát sau bà ta mới cho phép chúng tôi vào lại và bây giờ bà ta đã mặc một bộ pyjama, choàng thêm một cái áo màu hồng với những trái ngù hoa hòe ở vai. Bà ta mời chúng tôi ăn bánh ngọt mà bà ta nói là đã làm ở nhà. Khi Barley lấy ra chai rượu uýt- ky của mình, bà ta xúc động đến nỗi đã mời chúng tôi ăn cả xúc xích và nâng ly chúc sức khoẻ của thủ tuớng Thatcher.
- Ông từ đâu đến đây? - Cái ông có vẻ mặt buồn rầu hỏi Barley khi hai người sửa soạn đi ngủ.
- Từ Luân Đôn.
- Luân Đôn, bên nước Anh? Không có trăng cũng không có sao? Từ Luân Đôn bên nước Anh, thật vậy sao?
Và rồi hình như ông ta lập tức ngủ ngay được, còn Barley thì thao thức mãi. Vài giờ sau, khi tàu ngừng lại ở một nhà ga, ông ta lại nói chuyện tiếp mà chẳng cần biết Barley đã thức hay còn ngủ.
- Ông có biết bây giờ chúng ta đang ở đâu không?
- Này, nếu Anna Karenine (5) cũng đi đêm nay trong chuyến tàu này, thì chính tại chỗ này nàng đã vĩnh biệt Vronsky
Chú thích:
(1) Ghetto: Nơi mà một số người bị bắt buộc phải sống biệt lập, cách ly với xã hội bên ngoài - ND
(2) Akademgorodok: Thành phố ở vùng Sibérie của nước Nga, nơi có các Viện nghiên cứu Khoa Học - ND
(3) Helsinki: Thủ đô nước Phần Lan. N;D
(4) Glanost: Chính sách cở mở, tiếp theo chính sách cải tổ ( Perestroika) tại Liên Xô từ năm 1985.
(5) Anna Karenine: Nhân vật chính trong quyển tiểu thuyết mang tên nàng của Lev Tolstoi, văn hào Nga ( 1828 - 1910 )
Về trang chủ