Karik khum lòng bàn tay lại gọi to:
- Bác I-i-van Ger-mo-ge-no-vich ơi! Chúng cháu tìm thấy rồi!
- Hú à! Bác đi lại đây!
Karik quay lại phía Valia. Cậu vỗ vai cô rồi trịnh trọng nói:
- Em cừ thật! Cái này từa tựa như nhà để máy bay bằng đá… Có lẽ có thể ngủ đêm tại đây thật!... Nào, thử vào trong xem sao!
Ngay trước cửa hang có một thân cây lớn bị mưa làm đổ. Karik trèo lên đó và nhòm vào trong lỗ rộng tối đen.
- Tiếc là không có diêm! - Cậu nói - Chả nhìn thấy gì cả.
Cậu tỳ tay chui đầu và vai vào trong hang.
Valia nóng ruột kéo chân cậu hỏi:
- Thế nào? Có gì trong đó?
Đột nhiên Karik bật lui lại, lăn nhào từ trên thân cây xuống.
Cậu nhảy ra khỏi cái hang, nắm tay Valia vội vã ngồi xuống nấp sau một cái cây.
Karik thì thầm:
- Có người ở rồi! Có một con gì đang ngồi trong đó… to đùng… kinh lắm!
Từ cửa hang tối om thò ra hai cái xúc tu dài và sau đó là một cái đầu tròn đen sì. Nó lắc lư ngó nghiêng bên này, bên kia rồi lại thụt vào.
- Em thấy chưa?
- Thấy rồi! Một con gì râu ria! Có phải đúng là râu không anh?
- Chắc thế! Những con vật ở đây con nào cũng râu ria cả.
Valia thì thầm:
- Phải gọi bác Ivan Germogenovich thôi!
- Hú à! – Karik kêu lên.
- Hú à! – Bọn trẻ nghe thấy tiếng Ivan Germogenovich – Các cháu ở đâu thế? Đi thế nào đây?
- Ở đây ạ! Ở đây!
- Lại đây bác ơi!
Lá cây rì rào trong rừng. Nghe thấy tiếng bước chân nặng nề rồi tiếng ho húng hắng.
Giáo sư bước ra từ sau những cái cây.
- Thế nào? Tìm được cái gì rồi ư?
- Chúng cháu tìm được rồi!
- Dạ! Gần như là đã tìm được rồi!
Valia chỉ tay vào cái hang rồi tự hào nói:
- Cháu tìm thấy đó!
Giáo sư lại gần, lấy cây gậy gõ gõ vào tường đá.
- Bác nhận ra rồi… may mắn đấy!... Chính là cái chúng ta đang cần… một khách sạn hảo hạng cho các khách du lịch như chúng ta.
Ivan Germogenovich đứng lên thân cây đổ ngó vào trong hang.
Karik vội nắm lấy tay ông sợ hãi kêu lên:
- Khoan đã bác! Khoan đã!
- Cái gì nữa thế? Có chuyện gì vậy?
- Các khách sạn đang có người ở… có một con gì đang ngồi ở trong… nó vào đó trước chúng ta…
Valia thì thào:
- Nó có đầu… trông ghê lắm!
Giáo sư bình thản đáp:
- Không sao đâu! Bác biết rõ ông khách này mà… Một người quen biết cũ… Không đầy một phút khách sạn sẽ không có ai ở trong nữa đâu.
Giáo sư đi dọc theo vũng nước, dừng lại ở phía đầu hẹp của tảng đá. Ông ngồi xổm xuống, lần tay trên tường.
Bọn trẻ nghe thấy tiếng ông:
- Thế đấy! Đúng rồi! Mọi chuyện ổn thoả cả!
Ivan Germogenovich lẩm bẩm gì đó nữa rồi đi vào trong đám rừng rậm.
Valia hỏi:
- Bác ấy đi đâu thế nhỉ?
- Anh không biết!
Valia gọi:
- Bác đi đâu thế, bác Ivan Germogenovich?
- Các cháu cứ đứng ở đó. Bác lại ngay bây giờ… - tiếng Ivan Germogenovich vang lên trong bóng tối.
Một phút đã trôi qua, nhưng không thấy giáo sư trở lại. Bọn trẻ nghe thấy tiếng bước chân ông và tiếng ông nói làu bàu gì đó. Nhưng khó mà hiểu được ông đang làm gì ở đấy.
Cuối cùng giáo sư quay trở lại.
Ông kéo theo một cây sào dài và gọi:
- Bác về đây rồi mà!
Lôi cây sào lại tảng đá, giáo sư lại lần tay trên tường sờ thấy một cái lỗ tròn, đút cái đầu nhọn của cây sào vào đó.
Karik và Valia chăm chú theo dõi từng cử động của Ivan Germogenovich nhưng không ai hiểu được ý đồ của ông.
Valia nói:
- Chắc là sắp đánh nhau đây!
- Ừ, chắc thế!
Bọn trẻ cúi xuống, lần tay trên mặt đất. Karik nhấc lên một cái gậy to. Valia tìm được một hòn đá và nắm chắc nó trong tay. Bây giờ chúng sẵn sàng xông tới trợ giúp giáo sư bất kỳ lúc nào.
Ivan Germogenovich đứng thẳng dậy.
- Nào các bạn! Tránh ra một bên đi!
Bọn trẻ không vội vã bước lui ra khỏi cái hang rồi dắt tay nhau đứng sang một bên.
Giáo sư cười vang:
- Bây giờ các cháu hãy xem cái con to lớn kinh khiếp đó chạy biến đi như thế nào nhé.
Giáo sư vặn cây sào sang phải, sang trái rồi đâm nó vào sâu trong khe. Sau đó ông ngoáy đi ngoáy lại cái sào giống như ngoáy que thông lò.
Con quái vật có vẻ không yên.
Cái đầu đen phủ đầy gai nhọn vươn cao trên cửa hang rồi lắc lư cúi xuống thấp.
- Nào, ra nào! – Giáo sư hét lên, toàn thân đè lên cái đầu tày của cây sào.
Con quái vật dãy lên tựa như bị ong châm, thò ra ba cặp chân, đạp cuống quýt chui ra khỏi hang. Nó kéo lê cái thân hình gấp khúc uốn cong, bò lại suối nước.
Bọn trẻ chưa kịp nhìn kỹ nó thì con vật kỳ lạ ấy đã lăn theo bờ dốc nhảy tõm xuống nước. Dòng nước chảy xiết cuốn nó đi biến mất ngay trong bóng tối.
Karik cười vang:
- Gớm, lanh lẹ thật! Bận sau thì chừa cái thói chiếm nhà của người khác.
Ivan Germogenovich vui vẻ làu bàu:
- Thôi mà, cũng chả cần phân giải xem ai chiếm nhà của ai: nó chiếm nhà của ta hay ta chiếm nhà của nó. Trong mọi trường hợp nó cũng sẽ không đi thưa kiện chúng ta đâu.
Karik đoán ra:
- Sao? Thế ra chúng ta chiếm nhà của con vật quái dị này ư bác?
Giáo sư nói:
- Chính là như vậy! Nhưng bây giờ mới hối hận thì cũng muộn rồi! Vả chăng cũng không đáng phải thế!... Nào, bây giờ ta phải ổn định chỗ ngủ thôi. Các cháu hãy khuân cành, lá cây vào đây. Xếp chúng ở cửa hang cho bác.
Công việc tiến hành sôi nổi trong bóng đêm.
Giáo sư và bọn trẻ khuân lá, rễ và thân cây cỏ lại căn nhà.
Công việc rất nặng nhọc.
Một cái lá phải hai người khiêng. Một cánh hoa dày và ẩm ướt nào đó ba người khiêng lặc lè.
Ivan Germogenovich có vẻ vội vã, làm việc luôn tay và thúc giục bọn trẻ:
- Nào, mau lên!... Valia, đừng dẫm vào nước! Karik, bỏ cái lá ấy đi, đằng nào cháu cũng không nhấc nổi nó lên đâu!... Nào, giúp bác khiêng những cành cây này.
Ivan Germogenovich rất hài lòng. Ông cứ sợ phải ngủ ngoài trời, thề mà bỗng nhiên lại gặp may thế này!
Ivan Germogenovich trò chuyện:
- Này, các cháu biết không, hôm nay chúng ta may mắn lắm đấy. Giống như người Anh vẫn nói: chúng ta đẻ ra đã có thìa bạc trong miệng… Rồi các cháu xem… Chui vào nhà rồi các cháu sẽ thấy chúng ta may mắn thế nào.
Karik nói:
- Thế còn trận lụt thì sao? – Karik hỏi – Úi chà… nghĩ đến mà rùng mình! Nó chả giống cái thìa bạc chút nào bác ạ.
- Trận lụt ấy à?... Ừ, đó là những giờ phút đen tối nhất của chúng ta. Nhưng dù sao chúng ta cũng không chết đuối kia mà… Mà các cháu biết không, trận lụt cũng giúp ích nhiều cho ta đó… Nếu không có trận lụt thì bác cũng không biết đêm nay sẽ ngủ ở đâu rồi đêm hôm sẽ xảy ra chuyện gì… Chính là trận lụt đã quăng con bọ suối cùng căn nhà của nó lên bờ.
Valia nói:
- Thậm chí nó cũng không kháng cự nữa! Cái con to thế mà lại hiền.
- Cái gì? Con bọ suối mà hiền ư?
Ivan Germogenovich phá ra cười. Ông nói tiếp:
- Không, nó không hiền lành gì đâu. Ở dưới nước nó có tha ai bao giờ. Cái con ác thú tham lam này ăn các con tôm nhỏ, các ấu trùng của sâu bọ, nhiều khi ăn cả họ hàng bà con của mình.
- Nó tệ như đồ ăn cướp thế ư bác?
- Đúng là tên cướp chính cống… Các cháu xem nó đi săn mồi thế nào. Nó trang bị mới ghê chứ. Cái quân ăn cướp đường ấy chui vào trong vỏ bọc rắn chắc không xuyên thủng được. Các hiệp sĩ đời xưa trang bị cũng không bằng! Hiệp sĩ chỉ mặc có áo giáp và mũ sắt, còn ông lớn này thì mang theo cả một pháo đài.
Valia hỏi:
- Thế là nó ngồi trong đó như xe tăng hả bác?
Ivan Germogenovich nói:
- Cũng không hẳn thế! Các chiến sĩ xe tăng ngồi trong xe tăng đi. Còn con bọ suối cõng chiếc xe tăng trên mình nó.
Valia ngắm nhìn tảng đá rồi lắc đầu:
- Nặng khiếp lênđược!... Chà chà… !
Ivan Germogenovich nói:
- Cũng không phải bọ suối nào cũng có nhà nặng nề thế này. Ở chỗ nào có lau sậy mọc và những mẩu cây khô rơi xuống đấy thì ở đó bọ suối làm nhà trong ruột ống sậy. Còn nếu chỗ nào đầy cát hay đá thì chúng kết nối những mảnh đá, mảnh vỏ ốc, các hạt cát và xây dựng khán đài bằng những vật liệu này. Cũng có khi gặp cả những căn nhà bọ suối làm bằng lá cây khô rơi xuống nước.
- Thế tại sao nhà của chúng lại có hai cửa ra vào: một cửa to và một cửa nhỏ?
Ivan Germogenovich đáp:
- Đó là để cho nước chảy thông qua nhà.
- Như vậy để làm gì hả bác?
Giáo sư ngạc nhiên:
- Sao lại để làm gì? Nhà của bọ suối lúc nào cũng ngập đầy nước. Nếu nước cứ tù hãm không thay đổi rêu mốc sẽ phủ đầy vách nhà, hàng triệu vi khuẩn sẽ công phá pháo đài của con ác thú này ngay. Nước tù hãm đối với vi khuẩn cũng cần thiết như ta cần không khí vậy.
Karik khâm phục nói:
- Bác nghĩ ra mẹo đuổi được nó đi thật hay quá!
Ivan Germogenovich khiêm tốn đáp:
- Ồ, đó đâu phải là phát minh của bác. Bác nhớ hồi còn bé bác và các bạn của bác bắt bọ suối bằng cách này. Thường chỉ cần đút cọng rơm vào cổng hậu thì bọ suối đã thò ra cổng trước rồi. Khẽ lắc lắc là nó đã rơi vào lòng bàn tay.
Karik ngạc nhiên hỏi:
- Bác bắt bọ suối làm gì?
Giáo sư đáp:
- Để làm mồi câu cá. Mồi bọ suối là tốt lắm!
- Câu cá hả bác? – Karik hỏi lại, thậm chí nhảy cả người lên - Thế cá có bắt mồi không bác?
Giáo sư phì cười:
- Cháu cũng hay câu cá à? Úi chà, người bắt nắng đen nhẻm ra kìa!
Karik hoa chân múa tay:
- Úi chà… cá ấy à… cháu có thể ngồi câu suốt cả tháng…
- Thế cây thế nào? Được nhiều cá không?
Karik thành thực thú nhận:
- Không ạ! Không hiểu sao cháu cứ không gặp may.
- Thế à! Nếu vậy thì bác khuyên cháu nên thường xuyên dùng mồi bọ suối. Không có mồi nào tốt hơn đâu.
- Phải thử mới được!
Valia hỏi:
- Thế bây giờ nó sẽ ra sao, cái con bọ suối… mất vỏ ấy? Nó có chết không bác?
Ivan Germogenovich thản nhiên đáp:
- Nó không chết đâu! Trong lúc chúng ta đang trò chuyện thế này thì nó đã làm xong nửa ngôi nhà mới rồi… Cháu đừng lo! Nó không chết đâu… Lớn lên nó còn biến thành con có cánh bay.
- Nó? Bay được?
Ivan Germogenovich nói:
- Chính thế! Nó biến thành con vật rất giống con bướm đêm… Không những nó bay giỏi mà chạy trên mặt đất, mặt nước cũng tài. Đến thời gian đẻ trứng nó xuống nước gắn trứng vào cây cối mọc dưới nước.
Ivan Germogenovich đưa mắt ước lượng đống cành lá lấy được trong lúc nói chuyện và nói:
- Thôi, đủ rồi! Không khéo ta lại bịt mất cả lối vào… Nào, chui vào đi.
Karik và Valia không đợi phải nhắc thêm. Chúng nhảy qua đống cành lá, thận trọng bước vào hành lang tối mờ mờ.
Ở mãi đầu cùng ánh sáng yếu ớt lọt qua khe hẹp.
Bọn trẻ đi trong bóng tối, lần tay theo bức vách. Chân bước lên sàn êm như bước trên thảm.
Tường cũng êm như vậy.
Karik với tay sờ lên trần.
- Cả đây cũng êm nữa! - Cậu ngạc nhiên nói.
Bọn trẻ đi đến tận cùng hành lang, dừng lại trước cái lỗ tròn.
Gió lạnh thổi vào chân.
Karik nói:
- Phải đóng cái cửa sổ này lại. Mẹ bảo không được ngồi chỗ gió lùa!
Karik quay lại, lôi đến một cánh hoa mềm mại. Cậu vo nó lại, đút nút kín cái lỗ.
Valia nói:
- Bây giờ gió không thông nữa, nhưng lại tối quá. Chúng ta quay lại đi.
Bọn trẻ quay lại cửa hang. Ở đó, giáo sư đang loay hoay với đống cành lá.
Ivan Germogenovich hỏi:
- Thế nào? Các cháu có thích căn nhà không? Sống được chứ?
Karik vui vẻ đáp:
- Xung quanh chỗ nào cũng lót thảm. Con bọ suối này sống sang thật.
Ivan Germogenovich đồng ý:
- Cũng khá sang! Những thảm này không phải bình thường đâu. Nếu ai muốn lôi con bọ suối ra khỏi nhà, nó sẽ bấu chắc gai nhọn vào thảm. Lúc đó không sức mạnh nào làm nó nhúc nhích nổi… Nhưng thôi, bắt tay vào việc đi các bạn! Giúp bác bịt cái cửa này lại kẻo đêm tối lỡ có ông khách không mời nào mò vào.
Giáo sư có bọn trẻ giúp sức xếp những rễ cây thành một đống ở cửa hang rồi gác những cành cây lên trên. Ông xếp nhưng cánh hoa lên trênc ùng.
Một chiến lũy thực sự được hoàn thành. Chỉ ở mãi tít trên cao mới chừa lại một khe hẹp cho ánh sáng đêm xanh biếc lọt vào căn nhà.
Giáo sư nói:
- Tốt lắm! Bây giờ thì không con gì mò vào được nữa. Các cháu nằm ra nghỉ ngơi đi thôi.
Bọn trẻ chọn một chỗ tốt trong góc sát tường, nằm dài trên tấm thảm êm ái và nép thật sát lại nhau.
Giáo sư nằm xuống bên cạnh.
Các khách du lịch dũng cảm im lặng lắng nghe gió đêm buồn bã thổi bên ngoài bức tường nhà, các thân cây cọ vào nhau như than vãn.
Những giọt nước nặng như những viên sắt rơi lộp bộp từ những tàu lá ướt xuống mái nhà.
Trong nhà ấp áp và khô ráo.
Giáo sư và bọn trẻ nằm dài trên sàn. Thảm êm như cái đệm lông. Nhưng các khách du lịch nằm mãi không chợp mắt được.
Đó là đêm đầu tiên của họ trong thế giới mới mẻ và kỳ lạ này. Mới một ngày qua mà họ đã trải qua bao nỗi nguy hiểm gian truân.
Bầu trời ban đêm chiếu sáng qua khe hàng rào cản. Những vì sao khổng lồ lấp lánh trên cao.
Valia nằm mở mắt. Cô nhìn mãi ngôi sao xanh treo trên cửa hang. Ngôi sao thật lớn giống như mặt trăng, chỉ khác là luôn luôn lấp lánh.
Cũng hệt như khi ở nhà nằm trên giường ngó qua cửa sổ ngắm ngọn đèn đường to như mặt trăng rung rinh trước mặt.
Valia nhớ lại tiếng động đứt quãng của tàu điện, tiếng còi xe hơi khàn khàn gắt gỏng và những vệt sáng lướt nhanh qua cửa sổ tựa như đuổi bắt nhau.
Valia nhắm mắt lại.
Thoáng một giây lát cô tưởng như mình đang ở nhà, nằm trên giường ấm, lắng nghe tiếng ồn ào vui vẻ ngoài phố.
Cánh cửa sang phòng bên khép hờ, nhưng một vệt sáng vẫn lọt qua khe dưới cánh cửa.
Mẹ đang dọn dẹp trong phòng ăn. Tiếng chén dĩa kêu loảng xoảng, nhưng cái thìa uống nước trà reo vang.
Rửa bát đũa xong, mẹ lau những mẩu vụn trên bàn rồi trải lên bàn chiếc khăn sạch trắng.
Valia thở dài.
Cô nhớ lại mẩu phó mát còn lại trên bàn mỗi buổi sáng sau bữa ăn và nuốt nước miếng.
Chao ôi! Giá mà mang được tới đây, vào trong cái hang này, dù chỉ một mẩu phó mát thơm ngon thôi! Cố nhiên một mẩu đó cũng đủ cho bữa chiều của cả giáo sư lẫn cô và Karik, thậm chí có khi còn thừa đôi chút cho bữa sáng.
Và Valia lại thở dài.
Biết đâu sẽ ở lại vĩnh viễn trong cái thế giới kinh khủng này?
Liệu có trở về nhà được không?
Có gặp lại mẹ nữa không?
Valia khẽ nói:
- Chắc mẹ đang khóc!
Karik đồng tình:
- Đang khóc! Chắc chắn là đang khóc!
Bọn trẻ miên man suy nghĩ.
Giờ đây mẹ đang làm gì?
Có lẽ mẹ đang nằm trên giường, quần áo chưa thay. Mỗi tiếng động đều làm mẹ nhỏm dậy lắng nghe xem có phải các con trở về hay không?
Trên bàn bữa ăn chiều dành cho chúng được đậy điệm cẩn thận. Tiếng đồng hồ tích tắc đều đều trong phòng ăn. Con mèo loay hoay trong góc nhà.
Nước mắt trào ra má Valia. Cô khẽ nắm tay chùi và nhắm chặt mắt cho khỏi khóc:
- Không, dẫu sao mình cũng sẽ không khóc!
Bên ngoài tường của căn nhà gió đêm rít lên uể oải.
Những khách du lịch nằm dài, mỗi người theo cách của mình, nghĩ lại về thế giới rộng lớn mà cách đây không lâu họ còn sống ở đó.
Cuối cùng giáo sư thở dài:
- Chuyện nhảm nhí, không có lẽ nào chúng ta lại không trở về nữa… Các bạn ơi, đừng mất tinh thần, chúng ta sẽ trở về.
Karik và Valia không đáp lại. Chúng đã ngủ thật say.
Lúc đó Ivan Germogenovich ngáp thoải mái, trở mình nằm nghiêng, đặt nắm tay dưới đầu thay cho gối và ngáy vang.
*
* *
Các khách du lịch đã ngủ say đến nỗi không nghe thấy trận mưa rào mùa hạ lại trút xuống vào ban đêm.
Về trang chủ